نکته ای درباب تربیت فرزندان
«نه » گفتن را يادبگيريد
بالاگريوه-والدين «نه» را گاهي آنقدر راحت به زبان مي‌آورند که کودک اولين کلمه‌اي که ياد مي‌گيرد؛ «نه» است و گاهي آنقدر گفتن اين کلمه براي آنها سخت مي‌شود که فرزند فکر ميکند هرچيز که بخواهد سريع فراهم مي‌شود.
به گزارش بالاگریوه والدين «نه» را گاهي آنقدر راحت به زبان مي‌آورند که کودک اولين کلمه‌اي که ياد مي‌گيرد؛ «نه» است و گاهي آنقدر گفتن اين کلمه جادويي براي آنها سخت مي‌شود که فرزند فکر ميکند هرچيز که بخواهد سريع فراهم مي‌شود.
فارغ از اينکه ما چقدر براي تامين خواسته‌هاي فرزندمان استطاعت داريم، مرزهايي وجود دارد که نحوه و حدود «نه» گفتن به کودکان را تعيين ميکند؛ مرزهايي که بايد درست و حساب شده رعايت شوند تا بعد از راه رفتن روي اين لبه تيغ، نه خطر تربيت کودکي لجباز و خود خواه رابه جان خريد و نه کودکي که خواسته‌هايش در مسيري درست هدايت نشده و سرخورده است.
اين گزارش که در سلامت‌نيوز منتشرشده با پدرومادرها درباره راه و روش‌هاي به زبان آوردن اين کلمه جادويي صحبت ميکند.
سکه «نه» را زياد خرج نکنيد
موانع، فشارها و بازدارنده‌ها چيزهايي هستند که هرانسان به طور طبيعي آنها را تجربه خواهدکرد، اما مانع‌تراشي بيش از اندازه کودکان را با مشکلات روحي مواجه ميکند. نداشتن اعتماد به نفس و حس سرخوردگي از آن جمله است.
به‌قول معروف درشتي و سختي هم در «نه» است. روان‌شناسان تربيتي، مخالفت و موافقت بيش از اندازه را توصيه نمي‌کنند.
شادي موسوي،روان‌شناس خانواده معتقد است نه گفتن بيش ازحد مي‌تواند بچه‌ها را منفي‌باف بار بياورد و درمورد همه چيز پيشداوري منفي به آنان بدهد،چنان که موافقت بيش از اندازه نيز مي‌تواند آنان را در فضايي غير واقعي پرورش دهد و انتظارات آنان را به‌طور فزاينده‌اي بالاببرد،درحالي‌که کودک در دنياي واقعي با موافقتها و مخالفتهاي بسياري مواجه خواهد شد که بايد به طرز درست جواب و رفتار مناسبي از خود نشان دهد.
اگر والدين شدت مخالفت خودراباتوجه به ميزان اشتباه‌بودن ياخطرناک‌بودن رفتارکودک تنظيم کنند،اين سبب مي‌شودکودک ميزان خطرکاري راکه انجام مي‌دهد، بهتر درک کند. اوبه والدين توصيه ميکند براي راحتي وآسايش خودبه کودک نه نگوييدو سعي کنيدوقتي از اين کلمه استفاده کنيد که توجيه مناسبي نيز به همراه داشته باشد.مثلا فقط به علت اين که حوصله نداريد به درخواست بازي کودک جواب نه ندهيد. فقط به‌دليل اين که خانه را تازه مرتب کرده‌ايد،اورا ازبازي باعروسکش محروم نکنيدو اين که کودک‌تان گريه ميکند ساعت خواب و غذاي او را به‌هم نزنيد.
يک کلام،ختم کلام
شادي موسوي تحمل ودرک کودکان ازمخالفت‌ها و موافقت‌هارامتغير مي‌داندومي‌گويد:«به نوزادي که براي شيرياتغييرلباس ياسرما وگرمايادرآغوش کشيدن شماگريه مي‌کندنمي‌توانيدنه بگوييد،درحالي‌که دو،سه سال بعداين کودک تحمل ودرک بيشتري براي شنيدن اين کلمه دارد، خواسته‌هاي او نيز متفاوت و گاه زياده از حد مي‌شود. کودکان در دو سالگي کارهاي خطرناک مي‌کنند و نه مي‌شنوند، اين دوران زمان تجربيات شخصي و استقلال‌طلبي کودکان است که نه‌‌هاي جدي‌تري را مي‌طلبد.»
وقتي «نه» را دور مي‌زنيم
هميشه مجبور نيستيم به کودک نه بگوييم.گاهي مي‌شود اورا درموقعيت مثبت قرارداد،مکاني کم‌خطر که تمام چيزها براي تجربه کردن مجازباشد.لب گزيدن،باسرعلامت نفي رابه کودک فهماندن وفقط يک اخم وچشم‌غره کوچک مي‌تواندکارنه راحتي گاهي موثرتر ازآن انجام دهد.گاهي‌اوقات فقط کافي است کودک تقويت‌کننده‌هاي مثبت رادريافت نکند.حتي لبخند،آغوش يايک کلام حاکي از تشويق نباشد کودک مي‌فهمد کاري که انجام داده، درست نبوده است.
فريبا زارعي،مادردو کودک 3و 5ساله مي‌گويد:«حرکات تشويقي ياکم‌اعتنايي معمولاازبه کار بردن مستقيم بله يانه درمورد بچه‌هاي من مفيدتر بوده است. گاهي وقتي مي‌خواهم چيزي را به کودک ندهم حواس او را پرت و توجهش را به چيزي ديگر جلب مي‌کنم ووقتي کاري که نبايدبکندانجام مي‌دهد اورابااخم نگاه مي‌کنم وسرم راازسويش برمي‌گردانم يا بالحني دلخورياهشداردهنده اسمش را صدا مي‌زنم. معمولا کودک متوجه مي‌شود نبايد کارش را ادامه دهد، اما گاهي فقط مي‌خواهد جلب توجه کند و آنقدر به کارش ادامه مي‌دهد تامن بلندشوم واو رابغل کنم.البته فقط وقتي که کودک درموقعيتي خطرناک قرارمي‌گيردمن اين کاررامي‌کنم و بلافاصله در سمت ديگري او را زمين مي‌گذارم که احساس نکند به نتيجه‌اي که خواسته رسيده است.»
شادي موسوي،روان‌شناس خانواده تاکيدمي‌کند: «اگرنه گفتن شما براي نخوردن يک شکلات به همان شدت نه گفتن براي دست زدن به پريزبرق باشد،منظور خودرا درست نرسانده‌ايد.وي توصيه ميکند والدين شدت مخالفت خودراباتوجه به ميزان اشتباه‌بودن يا خطرناک‌بودن رفتار کودک تغيير دهند؛ اين سبب مي‌شود کودک ميزان خطر کاري را که انجام مي‌دهد بهتر درک کند.»
تولد يک لجباز
قبلا گفتيم که نه را زياد از حد به کار نبريد و اکنون به رفتار کودکان لجباز که باشنيدن هر بار کلمه نه برکارخود پافشاري مي‌کنند، نگاهي مي‌اندازيم: وقتي به دختر کوچولويت مي‌گويي قيچي را بگذار زمين، چنان رفتار ميکند که انگار چيزي نشنيده است. او 4 سال دارد و همه چيز را به‌خوبي مي‌داند، اما سعي ميکند به روي خودش نياورد. او آنقدر به اين کار ادامه مي‌دهد و حتي وانمود ميکند که دارد با قيچي موهاي عروسک دختر عمويش رامي‌چيند که مادربلند شود و برودباعصبانيت قيچي را از دست او بگيرد و آن وقت است که قهر و گريه را پيش مي‌گيرد. مادرش مي‌گويد او به خاطر لجبازي اين کار را ميکند.
براي جلوگيري ازاين رفتاربايددرشرايط مختلف نوع گفت‌وگوي خودوکودک راتغييردهيدو اورادرموقعيت جديدي قراردهيد.مثلا:بيابه‌جاي قيچي‌کردن موهاي عروسک موهاي اورا باگلسرخوشگل کن! شرايط را براي کودک توضيح دهيد:تو به اندازه کافي عروسک داري، اگر مي‌خواهي اصرارکني که عروسک مي‌خواهي ازجلوي هيچ مغازه اسباب‌بازي‌فروشي رد نمي‌شويم!قوانين و محدوديت‌ها را قاطعانه و بدون دعواپيگيري کنيد.مثلا اگر غذا نمي‌خوري شيريني هم نمي‌تواني بخوري يا اگر درس نمي‌خواني رفت‌و‌آمد به خانه دوستانت هم ممنوع است. به حرف کودک گوش دهيدواگردلايل منطقي داشت حرف او را بپذيريدتا اونيزدرعوض لجبازي و جاروجنجال به دلايل منطقي براي پيشبرد اهدافش فکر کند.
