برجام "دستاوردبی نظیر" یا " خسارت بزرگ" برای نظام ؟

بالاگریوه- نویسنده روزنامه جوان در این زمینه نوشت: رئیس‌جمهور محترم یکشنبه شب در گفت‌وگوی تلویزیونی، موضوعات مهمی را در باب جمع‌بندی «برجام» و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل مطرح کردند که در نوع خود جای بررسی و بعضا نقدهای جدی دارد به ویژه تعریف ایشان از قطعنامه و به کار بردن این تعبیر که «قطعنامه 2231 یک دستاورد بزرگ حقوقی سیاسی است که من برای آن نظیر نمی‌شناسم»، نگارنده را بر آن داشت با بیان برخی ویژگی‌های این قطعنامه و جایگاه آن در کارویژه‌های دفاعی و امنیتی نظام در بستر توافق‌های هسته‌ای اخیر، نکاتی مطرح کنم تا از رهگذر قضاوت‌های بی‌طرفانه‌ای که صورت می‌گیرد، بدانیم این قطعنامه بی‌نظیر چه دستاوردی برای نظام در پی خواهد داشت.
رئیس‌جمهور آمریکا در تشریح قطعنامه مورد اشاره چند روز پیش گفت: «ساختاری که در نظر گرفته شده به نحوی است که ما می‌توانیم به هر نوع مخالفتی که ممکن است ایران با دسترسی به هر سایتی اعلام شده یا اعلام نشده، داشته باشد غلبه کنیم و اگر آنها (ایران) همکاری نکردند، آن وقت باز هم ما در موضعی خواهیم بود که تحریم‌ها را سرجایشان باز گردانیم.» در جای دیگر اوباما به صراحت نظام جمهوری اسلامی را یک نظام طرفدار تروریسم معرفی می‌کند و می‌گوید: «ایران یک رژیم دین‌سالار بی‌رحم و حامی تروریسم است و پس از 15 سال شرایط برای اقدام نظامی مناسب‌تر است.» به کارگیری این ادبیات نشان از آن دارد که غرب و به ویژه آمریکا با یک رویکرد کاملا هدفمند و تعریف شده به دنبال تصویب چنین قطعنامه‌ای بوده است و حداقل آن این است که چنین قطعنامه‌ای دستاورد بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران نخواهد داشت و بی‌نظیر بودن آن با نگاه مثبت کمی اغراق‌آمیز است.
این روزنامه ادامه می‌دهد: ایران در «برجام» متعهد گردیده که به قطعنامه شورای امنیت پایبند باشد و این برخلاف قطعنامه‌های گذشته بود که ایران خود را متعهد به پایبندی به آن نمی‌دید. بنابراین هیچ‌گاه برخلاف آنچه توسط تیم مذاکره‌کننده و برداشت رئیس‌جمهور محترم منتشر می‌شود، نمی‌توان گفت ایران موظف به اجرای «برجام» است ولی می‌تواند قطعنامه را اجرا نکند.
در بخش مقدمه برجام (بند «ن» که در ترجمه رسمی وزارت خارجه آمده است) تاکید شده قطعنامه شورای امنیت برای ایران دارای «محدودیت‌های خاص» خواهد بود. این محدودیت‌ها شامل چه چیزهایی می‌شود؟ حدیقف این محدودیت‌ها کجاست؟ این آن چیزی است که با اجرایی شدن قطعنامه فقط می‌توان به عمق و گستره آن پی‌برد و از هم‌اکنون نمی‌توان برای آن دستاوردی را پیش‌بینی کرد؟!
محدودیت‌های موشکی و تسلیحاتی که در ضمیمه قطعنامه 2231 برای ایران بیان گردیده به معنی آن نیست که ایران می‌تواند این محدودیت‌ها را نادیده بگیرد، چرا که در بند 7 قطعنامه مورد اشاره (بخش ب) مجموعه پیوست‌ها را ذیل ماده 41 منشور سازمان ملل معرفی کرده است و این برخلاف آن انتظار است که ایران از ماده 41 منشور خارج شده است. اگر ایران صدور قطعنامه 2231 شورای امنیت را برای خود یک موفقیت و دستاورد بزرگ بداند، دیگر نمی‌تواند بندهای ضمیمه‌های این قطعنامه را نادید بگیرد!
جوان تصریح می‌کند: با توجه به همین چند مورد مختصر نمی‌توان چندان خوشبین به قطعنامه صادر شده بود و نه تنها آن را دستاورد ندانست، بلکه چالشی جدی برای آینده فرض کرد. لذا به نظر می‌رسد در مقام تصمیم‌گیری برای آینده «برجام» به ویژه قطعنامه 2231، با ابهامات و پرسش‌های اساسی مواجه هستیم، چرا که هنوز سه سوال مهم در این زمینه باقی است؛ 1- ارتباط قطعنامه و برجام و الزام‌آور بودن اجرای قطعنامه بر اساس برجام 2- بحث پذیرش نظام بازرسی‌ها و تایید و تکذیب‌هایی که در این زمینه از سوی برخی مسئولان صورت می‌گیرد. 3- محدودیت‌های موشکی و تسلیحاتی و تعریف‌های متفاوت از موشک‌های بالستیک، بنابراین یقینا آنچه اتفاق افتاده است بخشی از واقعیت صحنه است و درک همه واقعیت‌ها هم نیازمند گذشت زمان است و هم نیازمند داشتن یک شامه قوی برای دیدن افق‌های دوردستی که ممکن است برخلاف انتظار داشتن دستاوردهای بی‌نظیر، حامل خسارت‌های بزرگ برای نظام باشد. /حسن رشوند