معشوره ؛ خشتی که از اول کج نهاده شد

بالاگریوه ، گروه اجتماعی - حمزه رامین / رشد و توسعه متوازن و همه‌جانبه یک منطقه، آرزوی تمام شهروندان آن است و کسی نمی‌تواند و نباید بدین خاطر آنان را سرزنش کرده و یا در راه تحقق چنین حق شرعی و قانونی مانع بتراشد. اما اگر این آرزو و مطالبه سد راه توسعه و پیشرفت شهرها و مناطق دیگر شود، از اعتبار قانونی و شرعی آن کاسته شده و حتا از لحاظ چارچوب‌های اخلاقی نیز در مظان سوال و تردید قرار می‌گیرد.
نمونه بارز این فرایند آرزویی است که هم استاني‌هاي ساكن شهرستان کوهدشت از طریق احداث سد گاوشمار (معشوره) در پی آن هستند؛ توسعه‌خواهی حق مسلم برادران و خواهران عزیز ما در این شهرستان عقب نگه داشته شده از چرخه پیشرفت است و در این زمینه هیچ‌کس نباید مانع‌تراشی کند.
اما مشکل از جایی شروع می‌شود که احداث این سد باعث خواهد شد که تتمه نفس‌های تنگ و به شماره افتاده رودخانه کشکان که تنها شریان حیاتی شهرستان پلدختر و بزرگ‌ترین منبع تامین کننده درآمد ده‌ها هزار شهروند پلدختری است، بیش از پیش تنگ و تنگ تر شده و سهل است که کلاً نفس آن قطع شود!
این یعنی فاجعه بی کم و کاست؛ یعنی مرگ کشاورزی، زندگی و حیات در شهرستانی 80 هزار نفری، یعنی بحران واقعی.
اعتقاد دارم که هم‌استانی‌های عزیز ما در کوهدشت نیز به دنبال ضربه زدن بر پیکر نحیف و نزار کشاورزی و قطع تنها ممر درآمد هزاران پلدختری نیستند اما از آن جایی که برخی سیاسیون و اهل قلم این شهرستان واقعیت را پشت کلمات زیبا پنهان کرده و به خورد مردم عادی می‌دهند، آنان نیز از دامنه و عمق فاجعه‌ای که پس از احداث این سد دامن شهرستان‌های الشتر، چگنی و پلدختر را خواهد گرفت آگاه نبوده و در این خصوص خطری احساس نمی‌کنند.
یکی از مستمسک‌های همیشگی سیاسیون و اهل رسانه شهرستان کوهدشت در جهت دفاع از احداث سد مذکور این بوده که آن را حاصل صدها و بلکه هزاران ساعت کار کارشناسی از سوی کارشناسان ذی‌ربط دانسته و آن را سند محکمی بر کارشناسی بودن طرح احداث معشوره می‌دانند و از این طریق مدعی هستند که معشوره ضرری برای زیست بوم و کشاورزی شهرستان‌های طول مسیر رودخانه کشکان نخواهد داشت و در نتیجه جای نگرانی برای ده‌ها هزار شهروند الشتری، چگنی و پلدختری وجود ندارد.
در رد این ادعای همیشگی دو نکته شایان ذکر است که آنها را بیان خواهم کرد:
سال 91 در دیداری که با یکی از مسیولین ارشد حوزه آب استان داشتم و در خصوص سرنوشت معشوره از او سوالی پرسیدم، به صراحت مدعی شد که "برای سد معشوره اصلاً کار کارشناسی انجام نشده و مجوز احداث آن اخذ نشده اما استاندار دهمرده زیرکی به خرج داده و مردانگی کرده و در چنین وضعیتی کار احداث آن را به قرارگاه خاتم واگذار کرد و در نتیجه با این کار، احداث معشوره را به صورت حقی مسلم برای لرستان درآورد که بعداً دولتی‌ها نمی‌توانند با انجام آن مخالفت کنند"!
این ادعای مسیول ارشد حوزه آب استان کمی برایم عجیب و غیرقابل باور می‌نمود و همیشه در پذیرش آن تردید داشتم و چون ایشان از بنده خواسته بود که محتوای سخنانش در آن جلسه، خصوصی مانده و در رسانه‌ها منتشر نشوند دست من برای انتشار آن حرف و سنجیدن صحت و سقم آن اخلاقاً بسته شده و همین موضوع بر تردیدم می‌افزود.
از طرف دیگر چون قول داده بودم حرف‌های وی را در رسانه‌ها منتشر نکنم بنابراین در مواجهه با عزیزانی که مدعی کارشناسی بودن احداث این سد بودند نمی‌توانستم به سخنان این مسئول مربوطه استناد کرده و به مخالفت برخیزم بنابراین ناچار به سکوت شدم.

سکوت و تردیدهای من در این زمینه ادامه داشت تا این که با سفر اخیر معاون اجرایی رییس جمهور به لرستان شاهد از غیب رسید و جناب شریعتمداری صراحتاً اعلام کرد که برای سد معشوره کار کارشناسی انجام نشده است!
معاون اجرایی رییس جمهور که طی روزهای اخیر به لرستان سفر کرده بود در خصوص این سد تصریح کرد: کار غیر‌کارشناسی در ابتدای آغاز عملیات اجرایی این سد باعث شد در تنظیم قرارداد با وزارت نیرو با تاخیر مواجه شویم.
همان گونه که می‌بینیم معاون اجرایی رییس جمهور صراحتاً از کار غیرکارشناسی در ابتدای شروع عملیات احداث سد معشوره صحبت به میان می‌آورد و در واقع مدعای همیشگی سیاسیون و اهل رسانه شهرستان هم‌جوار در خصوص صدها و هزاران ساعت کار کارشناسی در این خصوص را کاملاً رد می‌کند.
نیاز به توضیح و تفسیر نیست که وقتی کاری به صورت غیرکارشناسی انجام شود ابعاد مختلف تبعات و زیان‌های آن در نظر گرفته نشده و در واقع احتمال این که ضررهایش بیش از فوایدش باشد بسیار بالاست؛ به عبارت بهتر چنین کاری مصداق کج گذاشتن اولین خشت است که باعث خواهد شد دیوار مد نظر تا ثریا کج برود!
کما این که یکی از نگرانی‌ها در خصوص احداث معشوره تبعات زیست‌محیطی و آثار زیان بار آن بر کشاورزی شهرستان‌هایی بود که در طول مسیر رودخانه کشکان قرار گرفته‌اند و طبیعتا با احداث معشوره تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. در خصوص تبعات زیان بار زیست محیطی این سد باز‌ هم به سخنان معاون اجرایی رییس جمهور در همین سفر اخیر استناد می‌کنم که گفت: سازمان حفاظت محیط زیست گزارش روشن و منفی در رابطه با پروژه سد معشوره داد.
صراحت کلام جناب شریعتمداری در خصوص تبعات زیان‌بار زیست‌محیطی سد معشوره چنان هویداست که نیاز به هیچ توضیح و تفسیری برای اثبات آن نیست؛ چنان که در همان جلسه و در ادامه افزوده است که گزارش منفی سازمان محیط زیست باعث تغییر و اصلاح نقشه‌های سد برای کاهش تبعات منفی آن شده است.
دوستان و عزیزانی که مدام بر انجام کار کارشناسی در رابطه با احداث معشوره داد سخن سر می‌دادند کاش این را هم در نظر می‌گرفتند که اصولا آغاز عملیات اجرایی یک پروژه مترادف با گذار از تمام فیلترهای کارشناسی لازم نیست و حتی در صورت گذار از این فیلترها هم احتمال رخداد فاجعه وجود دارد و مثال بارز آن را در شهرستان گتوند می‌بینیم؛ سد گتوند که برای توسعه منطقه احداث شد اکنون به یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست‌محیطی مملکتی بدین عظمت تبدیل شده و همه را در بهت و حیرت فرو برده است.
به هر روی، خوشحالم که پس از گذشت 3 سال از دیدار با مسئول امور آب استان و شنیدن آن جملات اعجاب برانگیز در خصوص سد معشوره و زیرکی استاندار دهمرده شاهد از غیب رسید و کمک کرد تا هم از قولی که به آن مسئول داده بودم عدول نکنم و هم حقیقت را در این خصوص یادآور شوم که معشوره از همان خشت اول بنیانش کج گذاشته شد و می‌رفت تا ده‌ها هزار نفر را بر خاک سیاه بنشاند، اما خوشبختانه با تدبیر مسیولین مختلف جلوی وقوع فاجعه احتمالی گرفته شد و با کوچک کردن حجم مخزن سد مذکور، تا حدودی نگرانی شهروندان و به ویژه کشاورزان دل‌نگران لرستانی را برطرف نمود.