لزوم توجه به فرآوری محصولات کشاورزی وصنایع تبدیلی این بخش
خام فروشی زحمت کشاورزان لرستان؛ به قیمت از بین رفتن اشتغال و درآمد
بالاگریوه/در حالی است که توجه به فرآوری محصولات و صنایع تبدیلی می‌تواند باعث اشتغال و از بین رفتن بیکاری شود و همین مساله می‌تواند از بسیاری از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی جلوگیری کند.اما در سالهای اخیر معظل خام فروشی گریبانگیر کشاورزان ما را شده است.
بالاگریوه/خام فروشی معضلی است که در سالهای اخیر گریبان کشاورزان ما را گرفته است و قصد رهایی نیز ندارد. سردرختی‌ها به فروش می‌رسد و بسیاری از محصولات نیز به مرور به دلیل عدم وجود سردخانه و یا بسته بندی نامناسب از بین می‌رود. این در حالی است که توجه به فرآوری محصولات و صنایع تبدیلی می‌تواند باعث اشتغال و از بین رفتن بیکاری شود و همین مساله می‌تواند از بسیاری از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی جلوگیری کند.
انجیر در مسیر فرآوری
بهروز بهاروند مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی می‌گوید: محصولات ما در حال حاضر به صورت فله و خام عرضه می‌شود ولی اخیرا اقداماتی برای فرآوری آن انجام شده است. در حال حاضر کارخانه روغن کشی به راه افتاده است و کارخانه رب و کنسانتره انار نیز مدتی است که فعالیت می‌کند و محصولات درجه دو و سه را خریداری می‌کند و از آن برای محصولات خود استفاده می‌کند. با این وجود استان از دو مشکل رنج می‌برد؛ ابتدا نبود مدیریت برای هدایت کارخانجات و صنایع تبدیلی و دیگر سرمایه در گردش.
وی در ادامه می‌افزاید: استان لرستان اولین تولید کننده انجیر آبی کشور است و در حال حاضرکارخانه‌ای ۲۰۰ تن محصول انجیر را از باغات خریداری کرده است و به صورت آزمایشی کار خود را آغاز کرده است.
زردآلوی لرستان از کرج صادر می شود
زردآلو و سیب نیز از دیگر محصولاتی است که در شرق استان به عمل می‌آید و با آنکه کیفیت بالایی دارد، اما در بسته بندی دچار مشکل است. زرد آلوی لرستان بهترین زردآلوی کشور است. در حالی که می‌توان از زرد آلوی له شده آن هم استفاده کرد اما ضعیف بودن فرآوری در استان مانع از آن می‌شود. اما زرد آلوی خوب و ر سیده استان به کرج منتقل می‌شود و از آنجا پس از بسته بندی راهی خارج از کشور می‌شود در حالی که اگر بسته بندی در داخل استان صورت می‌گرفت این درامد می‌توانست نصیب مردم استان شود.
لرستان در زمینه صنایع تبدیلی کشاورزی و غذایی در کشور، از لحاظ تعداد این صنایع، رتبه ۲۲، از لحاظ سرمایه گذاری رتبه ۲۱ و از لحاظ ایجاد اشتغال مربوط به این صنایع رتبه ۲۱ را در بین استان‌های کشور دارد که با توجه به ظرفیت‌های عظیم لرستان در زمینه صنایع تبدلی جایگاه خوبی نیست.
اما ضعف اساسی دیگر در لرستان، نبود تعاونی باغداران است تا بتواند این موضوع را هدایت کند. در صورتی که وجود تشکل و صنف باعث مدیریت بهتر در بخش کشاورزی می‌شود.
وی ورود نخبگان دانشگاه را به این عرصه مهم می‌داند و می‌گوید: مشکل این بخش با چند واحد در دانشگاههای معمولی قابل حل نیست و این نخبگان دانشگاه‌ها هستند که باید با ورود خود به این قسمت و دادن ایده‌های بکر استان را از این بن بست رها کنند. البته در شهریور و مهر سال آینده جشنواره انار در استان برگزار می‌شود که از بسیاری از صاحبنظران دعوت شده تا در این جشنواره شرکت کند و برای بهتر استفاده کردن از این محصول تصمیم بگیرند.
جذب سرمایه گذار و توسعه صنعت بسته بندی در اهداف ماست
مهرداد غضنفری رییس جهاد کشاورزی استان لرستان نیز معتقد است صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی در استان متمرکز نبوده است و این مساله اثر خود را بر روی تولید مواد کشاورزی هم می‌گذارد.
وی در ادامه تصریح می‌کند: استان لرستان ظرفیت تولید سه میلیون تن محصولات کشاورزی را دارد، اما در حال حاضر ۲ میلیون تن محصول تولید می‌شود که از این میزان بیش از ۵۰۰ هزار تن در تمامی بخش‌ها محصول مازاد بر مصرف دارد که طبیعتا هدایت آن می‌تواند ارزش افزوده محصول را بالا ببرد.
اما برای محصولات استان که برخی از آن‌ها حرف اول را در کشور می‌زنند باید برنامه ریزی مشخصی داشت تا با ایجاد برنامه تولید و قرار گرفتن در زنجیره تولید بتواند بازار مصرفش را پیدا کند.
البته پژوهش‌هایی نیز صورت گرفته است که بدانیم کدام محصول ظرفیت ورود به صنایع تبدیلی را دارد. صندوق توسعه ملی امکاناتی را در اختیار استان قرار داده است. امیدواریم با این سرمایه بتوایم صنعت بسته بندی را ارتقاء دهیم. وقتی ما انجیر سیاه پل دختر را داریم و انار کوهدشت و حبوبات استان رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده‌اند باید فکر اساسی برای جلوگیری از خام فروشی محصولات اندیشیده شود.
وی در ادامه می‌گوید: برای جلب سرمایه گذاران سفرهایی به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور داشته‌ایم و از بنگاههای اقتصای کشور خواسته‌ایم برای سرمایه گذاری اقدا کنند و به همین منظور کالتالوگ هایی نیز تهیه شده است و موقعیت محصولات استان در آن ذکر شده است این کاتالوگ هایی در اختیار سرمایه گذاران قرار گرفته است تا با محصولات استان بیشتر آشنا شوند و درصورت تمایل در استان سرمایه گذاری کنند.
این مقام مسئول با اشاره به علمی کردن بخش کشاورزی می‌گوید: در واقع ورود علم به بخش کشاورزی می‌توان محصولات را به سمت بهره وری بهتر ببرد البته در حال حاضر کشاورزی به سمت شیوه‌های مدرن می‌رود درحالی که بیش ازاین کشاورزی به صورت سنتی انجام می‌شد و این نشان از حضور علم در کشاورزی است.
روستای سرستان الگوی صنایع تبدیلی است
بیرانوند نماینده مردم لرستان در مجلس در مصاحبه ای با تاکید بر متنوع بودن محصولات استان، افزود: انار و انجیر و سیب بروجرد بخشی از محصولات متنوع استان ماست و پیش از این در لرستان زعفران هم کشت می‌شد. در واقع کار فرآوری و بسته بندی و بازاریابی کار کشاورز نیست هنوز در استان کشاورزی به صورت سنتی صورت می‌گیرد و می‌توان گفت هنوز کشاورزی لرستان تحت تاثیر تغییرات صنعتی قرار نگرفته است. اما مساله‌ای که می‌توان در اینجا به آن اشاره کرد این است تحریم‌ها بر روی بخش کشاورزی تاثیری ندارد و این نکته مثبت است که این بخش را از سایر موارد جدا می‌کند.
بیرانوند مطرح کرد: حالا اگر فرآوری و بسته بندی و بازاریابی خوب را نیز در کنار کار خوب کشاورز قرار دهیم می‌توان امید داشت که این بخش می‌تواند جور بسیاری از قسمت‌هایی که تحریم آن‌ها را فلج کرده را بکشد.
وی در ادامه می‌افزاید: در استان لرستان محصولاتی داریم که می‌توان با عمل آوری، آن‌ها را برای سایر فصول آماده کنیم؛ در حالی که این مساله در استان صورت نمی‌گیرد. حالا باید به علل این معضل بپردازیم. درست است که نمی‌توان همه اقدامات را بر گردن دولت بیندازیم اما موضوع اینجا است که بدون همراهی دولت نیز بسیاری از کار‌ها به موفقیت منجر نمی‌شود.
فرض کنید فردی بخواهد کارگاه احداث کند. برای شروع کار نیاز به زمین دارد حتی اگر پول خرید زمین را داشته باشد تغییر کاربری نیاز به مجوز دارد. ساخت کارگاه مجوز دولتی می‌خواهد و شروع به کار نیز به مجوز‌های دولت بر می‌گردد. در واقع می‌توان گفت ضوابط سخت برای شروع کار لازم است که که گذر از این مراحل تولید کننده را خسته کرده و در خیلی از موارد از ادامه دادن راه باز ی دارد. حتی حمایت‌های بانکی نیز حمایت‌های مشتاقانه نیست و بانک‌ها با سختی به این بخش وام می‌دهند این در حالی است که صنایع تبدیلی می‌تواند نقش مهمی در اشتغال ایفا کند.
در حال حاضر امید داریم که دست دولت به برخی از واحد‌های مستقل که مشغول کار هستند نرسد زیرا مطمئنم که با ورد دولت به این بخش آن‌ها نیز از کار بیکار می‌شوند. مردم از بهداشت و استاندارد سازی گریزان نیستند بلکه از ضوابط دست و پاگیری فرار می‌کنند که عرصه فعالیت را برای آن‌ها تنگ می‌کند. ما در حال حاضر روستاهایی داریم که کلا به واحد تولیدی تبدیل شده‌اند به طور مثال روستای سرستان تبدیل به یک برند خیار شور شده است و می‌توان به جرات گفت تمامی خانواده‌های این روستا به تناسب توان مالی و امکانات خود مشغول تهیه خیار شور هستند که اگر این مساله نهاینه شود و همه روستا‌ها دست به چنین اقدامی بزنند قطعا هیچ بیکای در استان باقی نمی‌ماند.
نماینده مردم لرستان در ادامه می‌گوید: ورود علم چه در کشاورزی و چه در فرآوری بسیار مفید است اما متاسفانه دانشگاههای ما جوانانی را تربیت می‌کند که متوقع هستند و انتظار دارند بدون کار، مزد دریافت کنند اگر راهکاری ارائه شود که فضای علمی متناسب با توانمندی محیط زندگی باشد می‌توان گفت بیش از نیمی از توسعه یافتگی را سپری کرده‌ایم.
ما باید بدانیم که دیگر از نفت به جایی نمی‌رسیم با آنکه منابع عظیم نفت و گاز داریم اما دشمنان ما با هر ترفندی مانع فروش آن می‌شوند پس باید از این بخش صرفنظر کنیم و به حوزه‌هایی فکر کنیم که توان داریم و تحریم اثری بر آن ندارد. کشاورزی از جمله مواردی است که می‌تواند ثروت زیادی را وارد کشور کند بدون آنکه دشمنان توان دخالت در آن داشته باشند.
محسن نجفی کار‌شناس مسائل اقتصادی و کارآفرین استان لرستان نیز می‌گوید: از آنجا که بیش از ۸۵ درصد صنایع تبدیلی و تکمیلی مربوط به بخش کشاورزی را صنایع غذایی تشکیل می‌دهد، توجه به صنایع تبدیلی در این بخش، با توجه به آثار مستقیم و غیر مستقیم این صنایع از نظر تولید و اشتغال، موجب رشد و شکوفایی می‌شود. بیش از یک پنجم فرآورده‌های غذایی در لرستان به صورت ضایعات بر اثر فساد ناشی از عوامل گوناگون فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی در مراحل کاشت، داشت و برداشت و پس از برداشت تا زمان توزیع و مصرف از بین می‌رود؛ این در حالی است که شمار زیادی از مردم این استان برای تأمین مواد غذایی مورد نیاز خود در تنگنا هستند.
متاسفانه محصولات تولیدی این استان بدون اینکه نام لرستان را یدک بکشند، با قیمت بسیار پائینی به استان‌های دیگر صادر می‌شوند و در آنجا پس از فرآوری و بسته بندی، با قیمتی چند برابر و با نشان دیگر استان‌ها فروخته می‌شوند.
حبوبات درجه یک لرستان به نام لرستان فروخته نمی شود
وی با انتقاد از اینکه حبوبات درجه یک لرستان در هیچ جای کشور با نشان لرستان شناخته شده نیست، می‌گوید: وقتی حبوبات لرستان با بسته بندی مناسب و با نشان تجاری استان صادر شود، به مرور در سراسر کشور و حتی در بازارهای خارجی شناخته شده و سبب می‌شود مشتری، حبوبات لرستان را با قیمتی بیشتر خریداری کند؛ از این رو سودش به کشاورز لرستانی می‌رسد. وی با بیان اینکه قیمت هر کیلو لوبیا هزار و ۴۰۰ تومان و قیمت هر ۱۰۰ گرم آن به صورت کنسرو هزار تومان است، می‌افزاید: سود ناشی از این نیز به نفع کشاورز و اقتصاد لرستان است.
وی معتقد است: پرداخت نشدن تسهیلات کافی، فرسوده بودن ماشین آلات واحد‌ها و صنایع تبدیلی فعال، نبود سرمایه گذار توانمند و واردات بی‌رویه بعضی از محصولات کشاورزی و دامی و حمایت نکردن از تولیدات داخل خصوصا در زمینه محصولات باغی مهم‌ترین علل نامطلوب بودن وضع صنایع تبدیلی در لرستان است. وی درباره پرداخت نشدن تسهیلات به متقاضیان گفت: به عنوان مثال در پلدختر که قطب تولید انجیر سیاه است، طرحی در زمینه تولید نوین این محصول با سرمایه گذاری ۱۷ میلیارد تومان تصویب کردیم و برای دریافت تسهیلات به بانک عامل فرستادیم اما از تسهیلات خبری نشد. به همین سادگی تمام توانی را که برای کار گذاشته بودیم از بین رفت در حالی که می‌توان با ایجاد سردخانه و نگهداری نوین بسیاری از مواد را تا مدت زیادی نگهداری کرد.
